1. Ավստրալիայի կլիման

Այսպիսով, հյուսիսային կիսագնդի ամառային ամիսները՝ հունիս, հուլիս, օգոստոս համապատասխանում են Ավստրալիայի ձմռան եղանակին, իսկ գարնանային ամիսները՝ մարտ, ապրիլ, մայիս, համապատասխանում են Ավստրալիայի աշնան եղանակին և այլն:

 

Այսպես, հունիս-օգոստոս ժամանակահատվածում, երբ Արևը «գտնվում է» հյուսիսային կիսագնդում, Ավստրալիայի տարածքում հաստատվում է բարձր ճնշման մարզ և, քանի որ տարածքի մեծ մասը մերձհասարակածային և արևադարձային կլիմայական գոտիների սահմաններում է գտնվում, ակտիվանում են պասսատները, որոնք ներքին շրջաններից փչում են դեպի հյուսիսային հատվածներ՝ իրենց հետ բերելով չորություն, ինչի պատճառով Ավստրալիայի տարածքի մեծ մասը, այդ թվում հյուսիսը հունիս-օգոստոս ժամանակահատվածում խիստ չորային է:

 

Ի հակադրություն սրան դեկտեմբեր-փետրվար ժամանակահատվածում արևը «գտնվում է» հարավային կիսագնդում և Ավստրալիայի տարածքում հաստատվում է ցածր ճնշման մարզ, ինչի պատճառով հյուսիսից եկող օդային զանգվածներն, անցնելով հասարակածային տաք ջրերի վրայով, հագենում են ջրային գոլորշիներով և մայրցամաք են հասնում հասարակածային մուսսոնների տեսքով՝ առաջացնելով առատ տեղումներ հյուսիսային համեմատաբար բարձրադիր տարածքներում: Բեռնաթափվելով հյուսիսի սարահարթերի և ցածրադիր լեռների հատվածում՝ դրանք ներքին շրջաններ են հասնում որպես չոր օդային զանգվածներ:

 

Այդ նույն ժամանակահատվածում արևելքից փչող հարավ-արևելյան պասսատները, անցնելով Արևելաավստրալական տաք հոսանքի ազդեցության գոտով, նույնպես հագենում են ջրային գոլորշիներով և առատ տեղումներ առաջացնում Ավստրալիայի արևելյան հատվածներում, քանի որ այստեղ նրանց հետագա առաջխաղացմանը խոչընդոտում է Մեծ Ջրբաժան լեռնաշղթան, որի արևելյան լանջերը ստանում են առավելագույն խոնավություն, իսկ ներքին շրջանները դրանց պատճառով ընդհակառակը՝ տեղումներ չեն ստանում:

 

Հարավ-արևելյան պասսատները առաջացնում են նաև ջրհեղեղներ բնակավայրերում

 

Եվ միայն մայրցամաքի հարավային հատվածն է, որ, գտնվելով մերձարևադարձային կլիմայական գոտու սահմաններում, ենթարկվում է արևմտյան քամիների ազդեցությանը: Ավստրալիայի հարավ-արևմտյան հատվածը հիմնական խոնավությունը ստանում է հունիս-օգոստոս ժամանակահատվածում, երբ արևմտյան քամիների ազդեցությունը առավել մեծ է:

Ավստրալիայի կլիմայական առանձնահատկությունները հիմնականում պայմանավորված են նրա աշխարհագրական դիրքով:

 

Ամբողջ մայրցամաքի տարածքը գտնվում է մերձհասարակածային, արևադարձային և մերձարևադարձային կլիմայական գոտիների սահմաններում, որոնցից ամենամեծ տարածքը զբաղեցնում է արևադարձային կլիմայական գոտին: Այդ նույն պատճառով էլ Ավստրալիայի տարածքի մեծ մասը տաք ջերմային գոտում է:

 

Ի տարբերություն մայրցամաքի, Ավստրալական Միության տարածքը ընդգրկում է \(4\) կլիմայական գոտիներ, քանի որ բացի Ավստրալիա մայրցամաքից, պետության կազմի մեջ է նաև Թասմանիա կղզին, որտեղ տիրապետողը բարեխառն կլիմայական գոտին է: Առանձնահատկություն է նաև այն, որ հունիս-օգոստոս ժամանակահատվածում մայրցամաքում տիրապետողը բարձր ճնշման մարզն է, ինչի պատճառով ակտիվ են պասսատները և տարածքի մեծ մասը, բացառությամբ արևելքի և հարավ-արևմուտքի, այս ժամանակահատվածում խիստ չորային է:

 

Պասսատների շնորհիվ Ավստրալիայի ներքին շրջանները վերածվել են անապատների

 

Դեկտեմբեր-փետրվար ժամանակահատվածում տիրապետող է դառնում ցածր ճնշման մարզը, ինչի շնորհիվ հյուսիսը և արևելքը ստանում են առատ տեղումներ, իսկ ներքին շրջաններ այդ խոնավությունը չի հասնում:

 

Ջերմաստիճանները մշտապես բարձր են, սակայն տեղումների տարեկան բաշխվածությունը աչքի է ընկնում արտահայտված սեզոնայնությամբ. ամռան ամիսներին (դեկտեմբեր-փետրվար) հասարակածային մուսսոնների շնորհիվ տեղումները առատ են՝ \(1500-1600\) մմ, իսկ ձմռանը՝ չնչին: Դրանից հարավ, Ավստրալիա մայրցամաքի ամբողջ կենտրոնական հատվածում՝ \(20-30\) ° զուգահեռականների միջև տիրապետողը արևադարձային կլիմայական գոտին է, որը, լինելով ամենաընդարձակը, աչքի է ընկնում մի շարք առանձնահատկություններով: Նրա կենտրոնով է անցնում +25°C իզոթերմը և այն ամենատաք ու ամենաչոր գոտին է Ավստրալիայում:

Ներքին շրջաններում ջերմաստիճանները երբեմն անցնում են \(+50\) °C-ը, իսկ տեղումները կազմում են \(100-200\) մմ, ինչի շնորհիվ ներքին շրջաններում առանձնացվում է անապատային կլիմայական մարզը: Արևելյան շրջանները ստանում են առատ տեղումներ` հարավ-արևելյան պասսատների շնորհիվ, և այստեղ առանձնացվում է խոնավ կլիմայի մարզը:

 

Ավստրալիայի կլիմայական գոտիների և մարզերի քարտեզ

 

Ավստրալիա մայրցամաքի հարավում տարածվում է մերձարևադարձային կլիմայական գոտին, որի արևելյան հատվածում հարավ-արևելյան պասսատների ազդեցության շնորհիվ տեղումները առատ են և առանձնացվել է խոնավ կլիմայի մարզը: Գոտու կենտրոնական մասում Մեծ Ջրբաժան լեռնաշղթայի արգելքի պատճառով արևելքից խոնավություն գրեթե չի հասնում և այդ պատճառով այստեղ առանձնացվում է ցամաքային կլիմայի մարզը: Գոտու արևմտյան հատվածը գտնվում է միջերկրածովային մարզի սահմաններում, որտեղ ամառային ամիսներին ջերմաստիճանները բարձրանում են մինչև \(+20+24\) °C, իսկ ձմռանը նվազում մինչև \(+8+10\) °C: Տեղումները հիմնականում գալիս են ձմռանը: Բասսի նեղուցից հարավ՝ Թասմանիա կղզու տարածքում տիրապետողը բարեխառն կլիմայական գոտին է, որը համեմատաբար խոնավ է և մեղմ, իսկ տեղումները գալիս են գարնանը և աշնանը: