1. Առարկայի պատկերի կառուցումը բարակ ոսպնյակում

Տարբեր օպտիկական սարքերում կիրառվող ոսպնյակները թույլ են տալիս ոչ միայն հավաքել կամ ցրել լուսային ճառագայթները, այլև ստանալ առարկաների զանազան՝ մեծացած կամ փոքրացած, ուղիղ կամ շրջված, իրական կամ կեղծ պատկերները:

 

 

Պարզվում է, որ ստացված պատկերի բնույթը կախված է ոսպնյակի տեսակից, ինչպես նաև առարկայի և ոսպնյակի փոխդասավորությունից:

 

Ինչպես գիտենք մարմինները տեսանելի են, եթե արձակում են լուսային ճառագայթներ կամ անդրադարձնում են իրենց վրա ընկնող լուսային ճառագայթները: Ոսպնյակով անցնելիս այդ ճառագայթները կարող են զուգամիտել. նման դեպքում ճառագայթների հատման կետում կստացվի այն կետի իրական պատկերը, որտեղից դուրս էին եկել այդ ճառագայթները: Իսկ երբ ճառագայթները տարամիտում են, ապա նրանց շարունակությունների հատման կետում կստացվի այդ կետի կեղծ պատկերը:

  

  

  

  

  

  

  

  

 

Օգտվելով այս «հարմար» ճառագայթներից, օրինակ, կարող ենք կառուցել \(AB\) մատիտի պատկերը, եթե ստանանք նրա \(A\) և \(B\) ծայրակետերի պատկերները՝ $A_1$-ը և $B_1$ -ը: $A_1{B}_1$ հատվածը կլինի \(AB\) մատիտի պատկերը:

 

Կարելի է ցույց տալ, որ կախված առարկայի բարակ ոսպնյակից ունեցած հեռավորությունից, նրա պատկերը տարբեր է ստացվում:

 

Նշանակենք առարկայի հեռավորությունը բարակ ոսպնյակից՝ \(d\)-ով, նրա պատկերի հեռավորությունը ոսպնյակից՝ \(f\)-ով, իսկ ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը՝ \(F\)-ով և դիտարկենք հետևյալ դեպքերը.

 

1. \(d >> F\) /առարկան շատ հեռու է ոսպնյակից/

 

Այս դեպքում առարկայից դուրս եկող ճառագայթները զուգահեռ կլինեն գլխավոր օպտիկական առանցքին, և առարկայի պատկերը կստացվի գլխավոր կիզակետում՝ լուսավոր փոքր կետի տեսքով:

 

 

2. \(d >2F\) /առարկայի հեռավորությունը ոսպնյակից նրա կրկնակի կիզակետային հեռավորությունից մեծ է/

 

Օգտվելով «հարմար» ճառագայթներից կարող ենք կառուցել գլխավոր օպտիկական առանցքին ուղղահայաց տեղադրված \(AB\) սլաքի պատկերը՝ $A_1{B}_1$-ը: Ինչպես երևում է գծագրից, այն իրական է, շրջված, փոքրացած՝ \(H< h\), ստացվում է ոսպնյակի կիզակետի և կրկնակի կիզակետի միջև, այսինքն՝ \(F < f < 2F\):

 

 

3. \(d = 2F\) /առարկան տեղադրված է ոսպնյակից՝ նրա կրկնակի կիզակետային հեռավորության վրա/

 

Կառուցումից երևում է, որ առարկայի պատկերը իրական է, շրջված, նույն չափերի՝ \(H = h\)  և ոսպնյակից նույն հեռավորության վրա՝ \(d = 2F\):

  

  

  

\( \)