![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/nkar.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/lala1.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/lala2.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text11.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text12.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text13.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text0.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/zang1.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/zang2.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text21.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text22.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text23.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/logo.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/hamar.png)
Միջուկային ուժեր:
Միջուկում, միմյանցից շատ փոքր հեռավորությունների վրա գտնվում են նույնանուն լիցք ունեցող պրոտոններ, որոնց միջև գործում են վանողության ուժեր: Հետևաբար, պրոտոնները միմյանցից պետք է հեռանան և միջուկը քայքայվի: Սակայն իրականում միջուկը մնում է կայուն:
![artsfon.com-94312.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/74781bf1-6fb8-435f-9145-92cfb4a4a745/artsfon.com-94312.jpg)
Պատճառն այն է, որ միջուկում՝ նուկլոնների միջև, գործում են միջուկային ձգողության ուժեր, որոնք նուկլոններին պահում են միմյանց մոտ, ապահովելով միջուկի կայունությունը:
Միջուկային ուժերը գործում են նուկլոնների բոլոր զույգերի՝ երկու պրոտոնի, պրոտոնի և նեյտրոնի, երկու նեյտրոնի միջև:
Միջուկային ուժերը կախված չեն փոխազդող նուկլոնների էլեկտրական լիցքերից:
Միջուկային ուժերը ավելի քան \(100\) անգամ գերազանցում են էլեկտրական վանողության ուժերը` միևնույն հեռավորության դեպքում:
Միջուկային ուժերը գործում են փոքր, մոտ մ (\(1\) ֆերմի) հեռավորության վրա գտնվող նուկլոնների միջև:
Այն միջուկներում, որտեղ մեկից ավելի պրոտոններ կան, անպայման կան նաև նեյտրոններ, որոնք չեն թողնում , որ պրոտոններն միմյանց շատ մոտենան:
Այսինքն, նեյտրոնների առկայությամբ է պայմանավորված միջուկների կայունությունը:
![shutterstock_550452931.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/fe3af058-f558-47e2-a956-9212058bf037/shutterstock_550452931.jpg)
Բազմաթիվ փորձերը ցույց են տվել` որքան միջուկում մեծանում է պրոտոնների թիվը, այնքան անկայուն են դառնում միջուկները: \(83\) և ավելի պրոտոն ունեցող միջուկի նեյտրոնները չեն կարողանում կայուն պահել միջուկը և այն տրոհվում է` բաժանվելով մասերի:
Ատոմի միջուկի կայունության բնութագիր է նրա կապի էներգիան՝ \(E\)-ն:
Կապի էներգիան այն էներգիան է, որն անհրաժեշտ է ծախսել միջուկն առանձին նուկլոնների բաժանելու համար:
Կապի էներգիան ընդունված է չափել մեգաէլեկտրոնվոլտերով (ՄէՎ):
\(1\ ՄէՎ = \) Ջ:
Չնայած իրենց կայունությանը, միմյանց և այլ մասնիկների հետ բախվելիս ատոմի միջուկները կարող են փոխակերպվել այլ ատոմների միջուկների: Միջուկների այդպիսի փոխակերպումները կոչվում են միջուկային ռեակցիաներ:
![wjvQEM.gif](https://resources.cdn.imdproc.am/d0c61719-d7e5-42f5-b676-3337f7fd77a6/wjvQEM.gif)
Այն միջուկային ռեակցիաները, որոնց դեպքում ավելի ծանր միջուկները փոխակերպվում են թեթև միջուկների, կոչվում են տրոհման ռեակցիաներ:
Օրինակ ուրանի տրոհման ռեակցիան՝
![22222222222.png](https://resources.cdn.imdproc.am/fb3080bf-1f9a-4ce1-adae-c5c23af5ef54/22222222222.png)
Այն միջուկային ռեակցիաները, որոնց դեպքում թեթև միջուկներից առաջանում են ավելի ծանրերը, կոչվում են սինթեզի ռեակցիաներ
Օրինակ հելիումի սինթեզի ռեակցիան՝
![shutterstock_142997317.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/08c0717f-7ae9-470b-89a7-ab0965f62420/shutterstock_142997317.jpg)
Արեգակի ընդերքում, որտեղ ջերմաստիճանը հասնում է մի քանի միլիոն աստիճանի, տեղի են ունենում ջերմամիջուկային սինթեզի ռեակցիաներ: Դրա հետևանքով ջրածինը փոխակերպվում է հելիումի: Անջատվում է հսկայական քանակությամբ ջերմային և լուսային էներգիա, որը մեզ համար հանդիսանում է ջերմության և կյանքի աղբյուր:
![AnlDKB.gif](https://resources.cdn.imdproc.am/6a2d0c2a-ff26-4b56-b3fa-41b5bdf091d5/AnlDKB.gif)
Ուշադրություն
Ատոմային միջուկների փոխակերպումները տեղի են ունենում միայն այն դեպքում, երբ պահպանվում է մասնիկների ընդհանուր էլեկտրական լիցքը, ինչպես նաև դրանց ընդհանուր զանգվածային թիվը:
Աղբյուրները
Ֆիզիկա և աստղագիտություն 9; Է. Ղազարյան, Ա. Կիրակոսյան, Գ. Մելիքյան, Ռ. Թոսունյան, Ս. Մաիլյան, Ս. Ներսիսյան; Երևան 2009թ
Ֆիզիկա 9; Ս. Գրոմով, Ն. Ռոդինա, խմբագրությամբ Ա. Մամյանի,; Երևան 2015թ.
Ֆիզիկա 9; Ս. Գրոմով, Ն. Ռոդինա, խմբագրությամբ Ա. Մամյանի,; Երևան 2015թ.