![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/nkar.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/lala1.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/lala2.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text11.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text12.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text13.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text0.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/zang1.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/zang2.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text21.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text22.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text23.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/logo.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/hamar.png)
Մկանների կառուցվածքը և նշանակությունը
Մկանները հենաշարժիչ համակարգի ակտիվ մասն են և ապահովում են շարժումների բազմազանությունը։
![Bb_2_9.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/5b8781c0-7ec7-4ee8-9baf-d9138ece24ff/Bb_2_9.jpg)
Մկանների շնորհիվ մարմինը պահպանում է հավասարակշռությունը, տեղաշարժվում է տարածության մեջ, իրականացնում կրծքավանդակի ու ստոծանու շարժումները, կլլման ակտը, աչքի շարժումները, ներքին օրգանների, այդ թվում՝ սրտի աշխատանքը։
Մարդն ունի ավելի քան \(600\) մկան, որոնք, կախված կառուցվածքից և գործառույթից լինում են հարթ (ոչ կամային կծկվող) և միջաձիգ զոլավոր (կամային կծկվող մկաններ): Սրտի մկանը ըստ կառուցվածքի միջաձիգ զոլավոր է,սակայն կծկվում է ոչ կամային:
![мыш-ткань-3.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/78f7e0f1-3422-4e25-9148-3a1634f02c9f/%D0%BC%D1%8B%D1%88-%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8C-3.jpg)
Չափահաս մարդու կմախքային մկանները կազմում են մարմնի զանգվածի \(1/3\)-ը, իսկ երեխաներինը՝ \(1/4\)-ը։ Ծերունական հասակում մկանային զանգվածը փոքրանում է։ Մարզիկների մոտ այն կազմում է մարմնի ընդհանուր զանգվածի \(50\) %-ը։ Մկանները հարուստ են արյունատար անոթներով, որոնք ապահովում են նրանցում ընթացող նյութափոխանակությունը։
Կմախքային մկաններն ունեն բարդ կառուցվածք։ Յուրաքանչյուր մկան կազմված է շարակցահյուսվածքային միջնաշերտով միմյանցից բաժանված բազմաթիվ խրցերից։ Արտաքինից մկանը ծածկված է ամուր թաղանթով՝ փակեղով։ Մկանի ծայրերում փակեղը վերածվում է ջլերի, որոնցով մկանը միանում է ոսկրերին: Մկանախրցերում գտնվում են տարբեր երկարության մկանաթելեր։
Կմախքային մկանի կառուցվածքը
Յուրաքանչյուր մկանաթել ունի լայնակի շերտավոր կառուցվածք, որը պայմանավորված է նրա մեջ գտնվող հարյուրավոր սպիտակուցային թելերի`միոֆիբրիլների որոշակի դասավորությամբ։ Մկանաթելերի խրցերում լայնակի շերտավորությունն ավելի է ընդգծվում, որի համար ստացել են միջաձիգ զոլավոր մկան անունը։ Յուրաքանչյուր մկանին մոտենում են զգացող և շարժիչ նյարդաթելեր։ Մկաններն իրենց ծայրերի ջլերով ամրանում են ոսկրերին։ Որոշ դեպքերում ջլերը ներհյուսվում են մաշկի մեջ (դիմախաղի մկաններ)։ Ջիլը կազմված է ներդակազմ շարակցական հյուսվածքից, չի կծկվում և դիմանում է մեծ ծանրության:
Օրինակ
Աքիլեսյան ջիլը դիմանում է մինչև \(400\) կգ ծանրության։
Մկանների ֆունկցիան
տարածության մեջ, ջերմության առաջացումը։
Մկանների հիմնական խմբերը
Մկանների տարբեր խմբեր բազմատեսակ ֆունկցիաներ են կատարում։
Ըստ տեղադրվածության և ֆունկցիայի մեր մարմնի մկանները բաժանվում են հետևյալ խմբերի՝ գլխի, մեջքի, կրծքի, որովայնի և վերջույթների։
Դիմախաղի մկաններ Ծամիչ մկաններ
![10639594442nothumb650.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/aa19c944-ae8c-4430-935d-169adc84c317/10639594442nothumb650.jpg)
![ծամող.png](https://resources.cdn.imdproc.am/13eba314-7485-4cce-894c-1a3f4af31f66/%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%B2.png)
Կրծքի մկանները մասնակցում են վերին վերջույթների և շնչառական շարժումներին:
Օրինակ
Կրծքի մեծ մկանները մասնակցում են վերին վերջույթների իջեցմանը և խոր շնչառությանը։
Մեջքի մկանները ստորին վերջույթների մկանների հետ միասին ապահովում են մեր մարմնի ուղղաձիգ դիրքը, իրանի շարժումները։ Մեջքի երկարությամբ դասավորված մկանների կծկման շնորհիվ իրանը կարող է հետ կորանալ։
Որովայնի մկանները կատարում են բազմատեսակ ֆունկցիաներ։ Նրանք ապահովում են իրանի դեպի առաջ և կողքեր թեքվելը, աջ և ձախ շրջվելը, որովայնի օրգանները պահում են բնականոն դիրքում, հեշտացնում աղիների դատարկումը, միզարձակումը։ Այս մկանները կծկվելիս ճնշում են գործադրում ներքին օրգանների վրա, ուստի կոչվում են մամուլի մկաններ: Սրանք պաշտպանում են նաև որովայնի խոռոչի մկանները հարվածներից և վնասվածքից:
Որովայնի մկաններ Կրծքի մկաններ
![Pryamaya-myshtsa-zhivota-277x300.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/9586e5b1-d1f2-4f48-8d77-d85768eeb3f2/Pryamaya-myshtsa-zhivota-277x300-w257.jpg)
![4-13.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/50a9cadd-a65b-47bb-a197-bf9aef0d5171/4-13-w300.jpg)
Վերջույթների մկանները կարևոր դեր են խաղում տեղաշարժման ժամանակ, ֆիզիկական աշխատանք կատարելիս՝ իրենց վրա կրելով մարմնի ամբողջ ծանրությունը։ Հատկապես լավ զարգացած է սրունքի հետևի կողմում գտնվող ձկնամկանը, որը կծկվելով ոտքը ծալում է ծնկան հոդում, բարձրացնում կրունկը։ Այդ շարժումները կարևոր են վազելիս, քայլելիս։ Ազդրի վրա տեղադրված է մարդու մարմնի ամենաերկար մկանը` (դերձակամկանը՝ մինչև \(50\) սմ):
Բազկի երկգլխանի մկաններ Բազկի եռագլուխ մկաններ
![բազկի երկգլխանի.png](https://resources.cdn.imdproc.am/22d2ea4e-cfa7-43a6-a322-3f3da1adf5c2/%D5%A2%D5%A1%D5%A6%D5%AF%D5%AB%20%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%A3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%AB.png)
![բազկի եռագլուխ.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/9a9a0799-2591-4679-80e1-173f7fc62c67/%D5%A2%D5%A1%D5%A6%D5%AF%D5%AB%20%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%A3%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%AD.jpg)
Մատները ծալող մկաններ Դերձակամկաններ
![մատները ծալող.png](https://resources.cdn.imdproc.am/f259c3c9-31c9-4e72-9fae-81eff3390cb1/%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8%20%D5%AE%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B2.png)
![դերձականմնա.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/57e166f2-a084-4ec8-b6a8-c2575a6202b1/%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B4%D5%B6%D5%A1.jpg)
Ազդրի երկգլուխ մկան
![kak-nakachat-nogi-2.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/5eb21d5b-3c18-41a0-a0ed-d9bef4fb2506/kak-nakachat-nogi-2-w291.jpg)
![biceps-femoral.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/bb2434ee-d8d6-4bae-b400-e71515f60b0d/biceps-femoral-w148.jpg)
Քառագլուխ մկան
Մարդու յուրաքանչյուր շարժում իրականանում է հակադիր ներգործող երկու խումբ մկանների՝ ծալող և պարզող, համաձայնեցված գործունեությամբ: Անընդհատ, առանց հանգստի ֆիզիկական աշխատանք կատարելիս մկանի աշխատունակությունն աստիճանաբար փոքրանում է:
![giphy.gif](https://resources.cdn.imdproc.am/2d71c201-c791-4bcf-adb0-59aca7d5bd2b/giphy.gif)
Աշխատունակության ժամանակավոր նվազումը, որն առաջանում է երկարատև աշխատանքի ընթացքում, կոչվում է հոգնածություն:
Աղբյուրները
Մարդու անատոմիա։ 2 հատորով Է.Ի.Բորզյակ, Ե.Ա.Դոբրովոլսկայա, Վ.Ս.Ռևազով, Մ.Ռ.Սապին։ Երևան, Լույս 1992
Կենսաբանություն: Մարդ: Ս.Հ.Սիսակյան, Տ.Վ.Թանգամյան, Գ.Ի.Միրզոյան: Երևան, Տիգրան Մեծ 2014
Կենսաբանություն: Մարդ: Ս.մինասյան, Ծ.Ադամյան, Հ.Հովհաննիսյան: Երևան, Մակմիլան Արմենիա 2000