![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/nkar.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/lala1.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/lala2.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text11.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text12.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text13.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text0.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/zang1.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/zang2.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text21.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text22.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/check.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/text23.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/logo.png)
![](https://www.imdproc.am/upload/yp2/hamar.png)
Էլեկրամագնիսական դաշտ: էլեկտրամագնիսական ալիքներ:
Ռադիո և հեռուստատեսություն: Ռադիոտեղորոշում:
Ռադիո և հեռուստատեսություն: Ռադիոտեղորոշում:
Ընդհանրացնելով էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի մասին պատկերացումները, նրանց միջև եղած կապը բացահայտող փորձնական արդյունքները, Ջեյմս Մաքսվելը տվեց էլեկտրակամագնիսական մակածման օրենքի մաթեմատիկական նկարագիրը՝ ստեղծեց էլեկտրամագնիսական դաշտի տեսությունը:
![maksvel.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/ddfc2198-7fd6-4479-aaba-6cab8195f336/maksvel.jpg)
Մաքսվելը հասկացավ էլեկտրամագնիսական մակածման երևույթի էությունը:
Փոփոխական մագնիսական դաշտը առաջացնում է փոփոխական էլեկտրական դաշտ:
Նա նաև առաջ քաշեց մի վարկած.
Փոփոխվող էլեկտրական դաշտը, իր հերթին ստեղծում է փոփոխվող մագնիսական դաշտ:
Փոփոխվող մագնիսական և էլեկտրական դաշտերը չեն կարող առանձին -առանձին գոյություն ունենալ, նրանք մեկ ընդհանուր՝ էլեկտրոմագնիսական դաշտի տարբեր դրսևորումներ են:
Այդ հանճարեղ կանխատեսման փորձարարական ապացույցները ստացվեցին Մաքսվելի մահվանից մոտ \(10\) տարի անց, գերմանացի ֆիզիկոս Հայնրիխ Հերցի կողմից:
![jRrYjB.gif](https://resources.cdn.imdproc.am/f54f2da8-23f2-4534-965b-caf4920f343d/jRrYjB.gif)
Ըստ Մաքվելի՝ փոփոխական էլեկտրական դաշտի տատանումների շնորհիվ այդ նույն տիրույթում առաջանում է մագնիսական դաշտի տատանումներ, որոնք որոշ ուշացումով հաղորդվում են տարածության հարևան տիրույթներին առաջացնելով էլեկտրամագնիսական ալիք: Այսպիսով՝
Ի տարբերություն մեխանիկական ալիքների, որոնց տարածման համար անհրաժեշտ է առանձգական միջավայր, էլեկտրամագնիսական ալիքները կարող են տարածվել նաև վակումում, որտեղ նյութը բացակայում է:
էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:
Մեխանիկական ալիքների համար ստացված ալիքի տարածման \(v\) արագության, ալիքի երկարության և տատումների հաճախության միջև կապի
\(v\) հավասարումը ճիշտ է նաև էլեկտրամագնիսական ալիքների դեպքում:
Էլեկտրամագնիսական ալիքները մեխանիկականից տարբերվում են նաև տարածման արագության մեծությամբ: Էլեկտրամագնիսական ալիքի տարածման արագությունը զգալիորեն մեծ է մեխանիկական ալիքների տարածման արագությունից, և վակումում այդ արագությունը կազմում է՝
\(c\) \(=\) \(300000\) կմ/վ \(=\) մ/վ, որը տեսական հնարավոր ամենամեծ արագությունն է:
Էլեկտրամագնիսական ալիքի արագությունը նյութի մեջ ավելի փոքր է` \(v < c\), օդում մոտավորապես հավասար է \(c\)-ի, ջրում փոքրանում է \(1.3\) անգամ, ապակու մեջ՝ \(1.5\) անգամ:
Էլեկտրամագնիսական ալիքի պարբերությունը և հաճախությունը մի միջավայրից մյուսին անցնելիս մնում են անփոփոխ, փոխվում է միայն ալիքի երկարությունը և տարածման արագությունը:
Այնուամենայնիվ, շատ շուտով էլեկտրամագնիսական ալիքները մեծ կիրառություն ստացան. մասնավորապես նրանց միջոցով իրականացավ ռադիոկապը:
\(0,1\)մմ-ից մինչև \(30\)կմ ալիքի երկարությամբ էլեկտրամագնիսական ալիքները կոչվում են ռադիոալիքներ:
Ինֆորմացիայի հաղորդումը տարածության մեջ ռադիոալիքների միջոցով կոչվում է ռադիոկապ:
![Radiomatchta-v-Glivitse-i.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/d9badb05-e2b4-46d5-aca2-6b011368dfb5/Radiomatchta-v-Glivitse-i.jpg)
Ռադիոկապի իրականացման համար անհրաժեշտ են մեծ հաճախության էլեկտրամագնիսական ալիքներ, որոնք սակայն պետք է կրեն ձայնային ազդանշանի առանձնահատկություններ, այլապես ռադիոկապն անիմաստ կլինի: Դրա համար ռադիոհաղորդիչն ունի մոդուլյատոր կոչվող սարքը, որում տեղի է ունենում մեծ հաճախությամբ և ձայնային հաճախությամբ էլեկտրամագնիսական ազդանշանների վերադրում:
![XDKQJv.gif](https://resources.cdn.imdproc.am/715b42ad-6e42-4414-9ac5-05e13762ad6a/XDKQJv.gif)
Ստացված ազդանշանը տրվում է ալեհավաքին, որը ճառագայթում է մեծ հաճախության էլեկտրամագնիսական ալիքներ, սակայն ոչ թե հաստատուն՝ այլ ձայնային հաճախությամբ փոփոխվող լայնույթով: Այսպիսի ալիքը կոչվում է լայնույթային մոդուլացված:
![W6JP4x.gif](https://resources.cdn.imdproc.am/d14cc40f-0854-434a-b8b8-60714efa8583/W6JP4x.gif)
Լինում են նաև հաճախային մոդուլացված ալիքներ:
Ռադիոընդունիչի ալեհավաքը որսում է այդ ալիքները, այնուհետև դետեկտոր սարքի միջոցով այդ էլեկտրական ազդանշանից առանձնացվում է ձայնային հաճախությամբ ազդանշանը և տրվում է բարձրախոսին:
Ռադիոն հայտնագործել է ռուս գիտնական Ա.Պոպովը \(1895\)թ-ին:
![Alexander_Stepanovich_Popov.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/11ac7517-6789-4d45-b73a-c5d04e82c2ad/Alexander_Stepanovich_Popov.jpg)
Ռադիոկապի լայնամասշտաբ ներդրումը իրականացրել է իտալացի ճարտարագետ Գ.Մարկոնին: \(1901\)-ին նա ռադիոհեռագրային կապ է իրականացրել Ատլանտյան օվկիանոսի վրայով:
![Biography.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/f2a3b8fc-8595-4338-9178-863ad13f0e05/Biography.jpg)
Ռադիոալիքների միջոցով իրականացվում է ոչ միայն ձայնային ազդանշանների, այլ նաև առարկաների պատկերների հաղորդումը հեռավորության վրա, որն այնուհետև վեր է ածվել հեռուստատեսության:
Ի թիվս այլ գիտնականների՝ հեռուստատեսության գյուտարարների շարքում է նաև հայ ճարտարագետ Հովհաննես Ադամյանը:
![Adamian3.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/552fae6e-6eeb-4ab7-9c1d-856062b42a0b/Adamian3.jpg)
\(1907\)թ-ին նա հայտնագործել է երկգույն հեռուստացույցը, իսկ \(1925\)թ-ին գունավոր հեռուստացույցը:
![12-inch-Black-White-Television.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/e49d0872-99e7-4685-bd29-6c55e950cb7e/12-inch-Black-White-Television.jpg)
![plsmamplapla.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/4ef196c4-a9fc-498a-9180-7b5a7824e2af/plsmamplapla.jpg)
Ժամանակակից ծովային տրանսպորտում, ավիացիայում, ռազմական գործում, տիեզերագնացության ոլորտում մեծ դեր են կատարում ռադիոտեղորոշիչ սարքերը՝ ռադարները, որոնց շնորհիվ կարելի է որոշել հետազոտվող օբյեկտի կոորդինատները, շարժման ուղղությունը, արագության մեծությունը ժամանակի տվյալ պահին:
Ռադիոտեղորոշիչի հզոր գեներատորը ստեղծում է շատ կարճ տևողությամբ էլեկտրամագնիսական ալիքների իմպուլսներ, որոնք ալեցիրի օգնությամբ առաքվում են դեպի ուսումնասիրվող oբյեկտը: Օբյեկտը դրանք անդրադարձնում է, և սարքը գրանցում է այդ իմպուլսը:
Օբյեկտի հեռավորությունը որոշելու համար հատուկ սարքով չափվում է իմպուլսի առաքման և գրանցման պահերի միջև ընկած \(t\) ժամանակահատվածը: Այդ ընթացքում էլեկտրամագնիսական ալիքի իմպուլսը անցնում է ճանապարհ: Մինչև օբյեկտ հեռավորությունը՝ \(R\)-ը, հավասար կլինի այդ ճանապարհի կեսին.
Ռադիոտեղորոշման մեթոդով շատ մեծ ճշտությամբ որոշվել են Երկրից մինչև Լուսին, Մերկուրի, Վեներա, Մարս, Յուպիտեր և այլ տիեզերական օբյեկտներ եղած հեռավորությունները:
![seti-2.jpg](https://resources.cdn.imdproc.am/8aea2c30-7233-45f6-bbdf-fb73553a66e5/seti-2.jpg)
Աղբյուրները
Ֆիզիկա և աստղագիտություն 9; Է. Ղազարյան, Ա. Կիրակոսյան, Գ. Մելիքյան, Ռ. Թոսունյան, Ս. Մաիլյան, Ս. Ներսիսյան; Երևան 2009թ
Ֆիզիկա 9; Ս. Գրոմով, Ն. Ռոդինա, խմբագրությամբ Ա. Մամյանի,; Երևան 2015թ.
Ֆիզիկա 9; Ս. Գրոմով, Ն. Ռոդինա, խմբագրությամբ Ա. Մամյանի,; Երևան 2015թ.