3. Ամոնիակի քիմիական հատկությունները: Ամոնիումի աղերը

 

 

Ամոնիակն օժտված է հիմնային հատկություններով՝ ամոնիակի մոլեկուլում ազոտ տարրի չընդհանրացված էլեկտրոնային զույգի հաշվին։ Քանի որ ամոնիակի մոլեկուլում ազոտի ատոմի օքսիդացման աստիճանը նվազագույնն է` \( (-3)\), ուստի այդ ատոմն օժտված է վերականգնող հատկությամբ:

 

  

Լուծվելիս ամոնիակը միանում է ջրի հետ՝ ամոնիումի հիդրօքսիդ առաջացնելով (ամոնիակաջուր), որը թույլ հիմք է (ֆենոլֆտալեինը մորեգույն է ներկվում):

 

     

                                                  

 

 Ամոնիումի հիդրօքսիդի \((\)$N{H}_4\mathit{OH}$\()\)

            մոլեկուլի մոդելը

 

 

  

Ամոնիակն օդում չի այրվում, բայց կարող է այրվել մաքուր թթվածնում՝

 

            ${\mathit{4NH}}_3+{\mathit{3O}}_2={\mathit{2N}}_2+{\mathit{6H}}_{2}O$

  

 

Թթվածնի ու ամոնիակի խառնուրդի մեջ պլատինե տաք պարույր տեղադրելիս (կատալիտիկ օքսիդացում) վերջինիս մակերեսին ամոնիակը փոխազդում է թթվածնի հետ՝ ազոտի\((II)\) օքսիդ և ջուր առաջացնելով: Ռեակցիայի հետևանքով անջատված ջերմության հաշվին պարույրը շիկանում է ու պայծառ լույս արձակում։

 

 

 

 

  

Ամոնիակը որոշ մետաղների օքսիդների հետ տաքացնելիս վերականգնում է մետաղները:

 

Օրինակ՝

 

 

  

Ամոնիակը փոխազդում է թթուների հետ (և՛ անջուր, և՛ ջրային)՝ ամոնիումային աղեր առաջացնելով:

 

Օրինակ՝

 

   

 

${\mathit{NH}}_3+\mathit{HCl}=N{H}_4\mathit{Cl}$ (ամոնիումի քլորիդ)   

 

Ամոնիումի աղերը բյուրեղային միացություններ են՝ իոնային բյուրեղավանդակով, որի հանգույցներում են \((NH4)+\) կատիոնն ու թթվային մնացորդ անիոնը։ 

 

   

 

Ամոնիումի աղերը ջրում լուծելի են, ուժեղ էլեկտրոլիտներ են ու լրիվ դիսոցվում են:

 

Օրինակ՝ ամոնիումի նիտրատի դիսոցումը՝

 

 ${\mathit{NH}}_{4}N{O}_3\stackrel{}{⟶}N{H}_4^{+}+N{O}_3^{-}$  

 

Ամոնիումի աղերը փոխազդում են ալկալիների, թթուների և աղերի հետ՝

 

Ամոնիումի աղերը ենթարկվում են ջերմային քայքայման:

 

Օրինակ՝

 

 

Սակայն ամոնիումի նիտրատը քայքայվելիս ազոտի\((I)\) օքսիդ է առաջանում, իսկ ամոնիումի նիտրիտի քայքայումից՝ ազոտ.

 

$\begin{array}{l}{\mathit{NH}}_{4}N{O}_3\stackrel{t\mathrm{°}}{⟶}{N}_{2}O\uparrow +{\mathit{2H}}_{2}O\\ {\mathit{NH}}_{4}N{O}_2\stackrel{t\mathrm{°}}{⟶}{N}_2\uparrow +{\mathit{2H}}_{2}O\end{array}$
 
 
Ամոնիումի երկքրոմատի քայքայումը նման է հրաբխի ժայթքման։