ՀԱՐՍՏԱՑՐՈՒ ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐԻԴ ՊԱՇԱՐԸ
Ակտիվացրու «Իմ+»-ը գերազանց գնահատականներ ստանալու համար
Ստեղծեք Ձեր ուսումնական ծրագիրը «ԻմԴպրոց» կայքում
Ստացեք հաշվետվություն Ձեր ուսումնական ծրագիր արդյունավետության
վերաբերյալ
Օգտագործեք Ձեր առաջադրանքները ստուգողական աշխատանքներում
Տեսություն
Ազոտի ենթախմբի ընդհանուր բնութագիրը
Մենդելեևի պարբերական համակարգի \(VA\) խումբը կոչվում է ազոտի ենթախումբ, որի մեջ ընդգրկված են ազոտ` \(N,\) ֆոսֆոր` \(P\), արսեն` \(As\), ծարիր` \(Sb\), և բիսմութ` \(Bi\), տարրերը: Դրանք բոլորն էլ \(p\)-տարրեր են, արտաքին էլեկտրոնային թաղանթում ունեն հնգական էլեկտրոն:

Այս տարրերի ատոմի շարավիղը կարգաթվի մեծացման հետ մեծանում է, ուստի փոքրանում է էլեկտրաբացասականությունը և, բնականաբար, մետաղական հատկությունները մեծանում են:
Ահա թե ինչու ազոտը և ֆոսֆորը տիպական ոչ մետաղներ են, արսենն ու ծարիրը նաև մետաղական հատկություներ են ցուցաբերում, իսկ բիսմութը մետաղ է:
Քննարկվող ենթախմբի տարրերի ատոմների արտաքին էներգիական մակարդակներում առկա են հնգական էլեկտրոններ (երեքը զույգված չեն)։

Ուստի այս ենթախմբի տարրերի ատոմները կարող են այլ տարրերի ատոմներին երեք էլեկտրոն միացնել՝ համապատասխան միացություններում \(-3\) օքսիդացման աստիճան դրսևրելով (բացասական օքսիդացման աստիճանը ծարիրին և, հատկապես, բիսմութին բնորոշ չէ):
Սակայն դա տեղի է ունենում միայն իրենցից ավելի փոքր էլեկտրաբացասականությամբ տարրերի, օրինակ՝ ջրածնի ու մետաղների ատոմներին միանալիս, իսկ ավելի մեծ էլեկտրաբացասականությամբ տարրերի ատոմներին միանալիս \(VA\) խմբի տարրերի ատոմներն էլեկտրոններ են տրամադրում ու լիցքավորվում դրական:
Ազոտը միացություններում կարող է ցուցաբերել \(-3,-2,-1, 0,+1,+2,+3,+4,+5,\) ֆոսֆորը՝ \(-3, 0, \)\(+1, +2, +3, +4, +5,\) արսենը՝ \(-3, 0, +3, +5\), ծարիրը՝ \(-3, 0, +3, +4, +5\), իսկ բիսմութը՝ \(0, +2, +3, +4, \)\(+5\) օքսիդացման աստիճաններ:
\(VA\) խմբի տարրերի կարևոր օքսիդներն են , որտեղ \(R\)-ն ազոտի ենթախմբի ցանկացած տարր է։ Այդ օքսիդներին համապատասխանում են թթուները:
Օրինակ՝
\(VA\) խմբի տարրերի օքսիդների ու հիդրօքսիդների թթվային հատկությունները կարգաթվի աճման հետ թուլանում են, իսկ նույն տարրի առաջացրած թթուն թթվի համեմատ շատ ավելի թույլ է։
Աղբյուրները
Լ.Ա.Սահակյան և ուրիշներ, քիմիա 9, Երևան 2015